مدرسه اُتیسم آیین مهرورزی

رفتار های کلیشه ای و تکراری در اوتیسم

اگرچه کودکان اوتیسم معمولا از نظر جسمی کاملا طبیعی به نظر می رسند و بسیاری از آنها کنترل خوبی بر روی عضلاتشان دارند، اما ممکن است حرکات تکراری و عجیبی از خود نشان دهند که موجب تفاوت آنها با سایرین شود. این رفتار ها شامل حرکات و صداهای تکراری غیر معمول هستند. به چند مثال در این رابطه توجه کنید:

- حرکات غیر معمول با دست ها و انگشتان ( مثل حالت تلنگر زدن، بشکن زدن با انگشتان یا دست زدن)

- حرکات غیر معمول بدن ( مثل تکان دادن بدن به جلو و عقب در حالت ایستاده یا نشسته)

- تحریک بینایی ( مثل تماشای چیزی یه صورت زاویه دار و از پهلو، تماشای چرخش یک شی یا بال زدن انگشتان مقابل چشم ها)

- رفتار های تکراری( مثل باز و بسته کردن درها و ...)

- جویدن اشیا یا دندان زدن و لیس زدن آنها

- تحریک شنوایی( مثل گوش دادن مداوم به یک صوت یا موسیقی خاص)

موارد گفته شده نمونه هایی از این رفتارهای کلیشه ای و تکراری هستند که ممکن است برخی از آنها را در فرزندتان مشاهده کنید یا اینکه رفتار کودک شما شامل مواردی مشابه یا متفاوت با موارد یاد شده باشد.

این رفتار ها از سوی کودکان، بیشتر جنبه ی تحریکی دارند. بعضی از کودکان ممکن است به رفتار های خفیفی دست بزنند در حالی که عده ای ممکن است زمان زیادی را صرف این رفتارهای خود تحریکی کنند. کلیشه ها نیز با توجه به شرایط ممکن است متفاوت باشند. مثلا ممکن است افرادی هنگام استرس و اضطراب رفتار های کلیشه ای بیشتر و شدید تری را از خود نشان دهند.

رفتار های کلیشه ای و تکراری در اوتیسم

دلیل رفتار های تکراری و کلیشه ای در اوتیسم چیست؟

به نظر می رسد این رفتار ها به کودکان و نوجوانان اوتیسم در مدیریت احساسات خود مثل اضطراب، خشم، ترس و هیجان کمک می کنند. تمرکز بر روی محرک در لحظات یاد شده به آنها آرامش می دهد. همچنین این رفتارها به مدیریت اطلاعات حسی افراد اوتیسم کمک می کند. مثلا در افرادی که کم کاری حسی دارند، تمرکز بر رفتار های کلیشه ای حالت تحریک کننده دارد و در افرادی که دچار پر کاری حسی هستند، تمرکز بر رفتار کلیشه ای از اضافه بار حسی که آنها از محیط اطراف دریافت می کنند کم کرده و باعث می شود که توجهشان تنها بر همان رفتار متمرکز باشد.

رفتار های تکراری و کلیشه ای چه تاثیری بر روی کودکان و افراد اوتیسم دارند؟

داشتن کلیشه های رفتاری لزوما چیز بدی نیست، البته تا وقتی که به فرد آسیب نرساند. برخی رفتار ها می توانند شامل آسیب رساندن به خود باشند، مثل گاز گرفتن شدید دست ها، کندن ناخن ها و ... گاهی هم این کلیشه ها باعث مشغولیت فرزند شما و همچنین غفلت از آنچه که در محیط اطراف اتفاق می افتد می شود که این مورد به خصوص در موقعیت های آموزشی و یادگیری بسیار دردسر ساز می شود. در مواردی که این رفتار ها موجب آسیب یا کاهش عملکرد در فرزند شما می شود اقدام و تلاش برای کاهش این رفتار ها ضروری به نظر می رسد.

چگونه رفتار های تکراری و کلیشه ای را در کودکان و افراد اوتیسم مدیریت کنیم؟

ممکن است بتوانید با تغییراتی در محیط و کمک به کودک خود از میزان بروز این رفتار ها کم کنید.

مثلا اگر محیط برای فرزند شما بسیار تحریک کننده است ( مثل محیط های شلوغ، پر نور یا پر سر و صدا) می توانید او را به جای آرام تری ببرید و اجازه دهید فقط روی یک فعالیت یا اسباب بازی و شی مورد علاقه اش متمرکز شود. اگر کودک شما نیازمند به تحریک بیشتری است، ممکن است بتوانید با پخش موسیقی مورد علاقه اش،در اختیار گذاشتن اسباب بازی ها و مشغول شدن به انواع بازی ها یا رفتن به خارج از منزل این تحریکات را برای او مهیا کنید.

روش دیگر برای کاهش رفتارهای تکراری و کلیشه ای، کار کردن روی اضطراب کودکان است. توجه کردن به این موضوع که رفتار کلیشه ای چه زمانی و تحت چه شرایطی اتفاق می افتاد، می تواند به شما کمک کند که متوجه شوید که بروز این رفتارها به دلیل اضطراب است یا خیر؟ سپس می توانید برای کاهش اضطراب فرزند خود اقدام کنید.

کاردرمانی نیز می تواند برای کاهش این رفتار ها بسیار کمک کننده باشد. همچنین مشورت با روان شناسان، متخصصین در زمینه ABA یا افراد دیگری که در مداخلات رفتاری مهارت دارند هم می تواند بسیار راهگشا باشد.

نویسنده و گرد آورنده : شیما بالائی- کارشناس ارشد روان شناسی