مدرسه اُتیسم آیین مهرورزی

روش آموزشی اِی بی اِی (ABA) چیست؟ اصول آن چیست و چگونه اجرا می شود؟ آیا این روش برای آموزش کودک من مناسب است؟

ABA مخفف عبارت Applied Behavior Analysis و به معنای تحلیل رفتار کاربردی است. این روش مبتنی بر نظریه یادگیری و اصول رفتاری است و در نهایت منجر به افزایش رفتارهای مطلوب در فرد و کاهش رفتار های مخل یادگیری و مضر خواهد شد.

اولین مطالعه ای که به استفاده از تکنیک های ABA در کودکان اوتیسم خردسال می پرداخت توسط دکتر ایوار لوواس در دانشگاه کالیفرنیا در لس آنجلس و در سال 1987 منتشر شد. از این روش برای بهبود مهارت های گفتاری و ارتباطی، بهبود توجه، تمرکز، مهارت های اجتماعی و حافظه هم استفاده می شود. این روش یکی از کاربردی ترین و بهترین روش های آموزشی برای اوتیسم است که مبتنی بر شواهد علمی بسیار است، یعنی آزمایشات علمی بسیاری، کیفیت و اثر بخشی آن را تایید کرده اند. این روش شامل تکنیک های متنوعی است که یکی از مهمترین آنها، بهره گیری از سیستم تقویت و پاداش است. توجه داشته باشید وقتی در این مقوله از "رفتار" صحبت می کنیم، منظور تمام کنش ها (اعمال) و مهارت هاست و نه فقط رفتار های نا مطلوب.

روش ABA

ایده های اصلی برای روش ABA کدامند؟

ایده های کلیدی پشت روش تحلیل رفتار کاربردی، این است که رفتار انسان تحت تاثیر حوادث یا محرک های محیطی قرار می گیرد و رفتاری که پیامد مثبتی دارد با احتمال خیلی بالایی، دوباره تکرار خواهد شد. ABA با بهره گیری از این ایده ها برای کمک به یادگیری رفتارهای جدید و مناسب و حذف رفتارهای نا مطلوب عمل می کند و این کار را با دادن پیامد های مثبت به کودکان برای رفتار های مورد نظر و مطلوب انجام می دهد. به طور مثال اگر کودکی برای گرفتن اسباب بازی خود به آن اشاره کند، این رفتار فورا از طرف والدین تقویت می شود و احتمال اینکه کودک این رفتار (اشاره کردن برای رسیدن به شی مورد نظر) را در آینده تکرار کند بالاتر خواهد رفت.

آیا روش ABA برای کودک اوتیسم من مناسب است؟

اگر فرزند شما،
  • در یادگیری دچار مشکل است
  • در به دست آوردن مهارت های جدید مشکل دارد
  • دچار مشکلاتی در برقراری ارتباط و تعامل اجتماعی است
  • دچار مشکلات رفتاری است که مانع از عملکرد مطلوب او می شود ( مثل بدخلقی، رفتار های کلیشه ای، پرخاشگری، آسیب به خود یا دیگران و ...)
  • در مهارت های تحصیلی، اجتماعی و خودیاری دچار مشکل است
  • مشکلاتی در انگیزه برای انجام کارها، تمرکز بر روی وظایف و سازگاری با آنها دارد
  • در مهارت های شناختی ضعیف است
این روش ممکن است برای فرزند شما بسیار مفید باشد.

روش ABA در چه مکان هایی قابل اجراست؟ هزینه ی آن چقدر است؟ چقدر زمان نیاز دارد؟

روش ABA را با توجه به نیاز های کودک و همچنین خدماتی که در دسترس شماست می توان در خانه، مدرسه و کلینیک های آموزشی و درمانی و جامعه اجرا کرد. برخی از مدرسه ها از اصول این روش در کلاس های درسی خود استفاده می کنند. این روش همچنین ممکن است بخشی ار برنامه ی آموزش فردی کودک را شامل شود. همچنین برخی درمانگران ممکن است خدماتی را برای اجرای این روش در منزل شما فراهم کنند.

همچنین این روش به صورت انفرادی یا گروهی (معمولا گروه های کوچک) قابل اجراست. برای اجرای این روش نیز سبک های مختلفی از کاملا ساختار یافته تا آزاد و انعطاف پذیر در دسترس است.

این روش ممکن است زمان بر باشد. بنابراین برای رسیدن به نتیجه ی مطلوب نیاز به صبر و پشتکار زیادی دارید. برنامه های ABA را می توان با توجه به نیاز کودکان در تعداد ساعت های متفاوتی برنامه ریزی کرد. مثلا برای کودکان کم سن تر اوتیسم و در ابتدای برنامه، حدود 20 ساعت در هفته (با توجه به نیاز های کودک متغیر است) را پیشنهاد می دهند.

در مورد هزینه های این روش آموزشی، با توجه به این که شما این خدمات را چند ساعت در هفته دریافت می کنید، برنامه ی فرزندتان انفرادی است یا گروهی و در چه مرکزی خدمات را دریافت می کنید (خانه- مدرسه- کلینیک و ...) می تواند متفاوت باشد.

چه کسانی صلاحیت ارائه خدمات ABA را دارند؟

ارائه دهندگان خدمات ABA ممکن است از نظر رشته ی تحصیلی، تجربه و مدرکی که دارند متفاوت باشند. برخی از آنها ممکن است در یکی از رشته های روانشناسی یا زیر شاخه های آن تحصیل کرده باشند و دوره هایی را در این زمینه گذرانده باشند. برخی نیز ممکن است دارای مدارک تحصیلی غیر مرتبط بوده و تنها دوره های آموزشی را در یکی از موسسات معتبر و تحت نظر اساتید آن به اتمام رسانده باشند. در نهایت معلمین، والدین، روانشناسان و سایر متخصصین بهداشتی آموزش دیده در این زمینه توانایی اجرای این روش را پیدا خواهند کرد.

جهت انتخاب بهترین گزینه برای فرزندتان ،مدارک و تجربه ی فرد ارائه دهنده خدمات را در نظر بگیرید. یکی از بهترین روش ها، سوال از خود درمانگران در مورد مدرک تحصیلی، دوره های مرتبط و تجربه ی کاری آنهاست. علاوه بر این شما می توانید از تجربه ی سایر والدین کودکان اوتیسم در این زمینه استفاده کنید. خانواده ها منبع خوبی برای راهنمایی شما در این زمینه هستند.

نویسنده و گردآورنده : شیما بالائی- کارشناس ارشد روان شناسی